قالی پازیریک قدیمیترین فرش دنیا است که در سال ۱۳۲۸ (۱۹۴۹) توسط سرگی رودنکو، باستانشناس روس در دره پازیریک در کنار اشیاء باستانی دیگری در گور یخزدهٔ یکی از فرمانروایان سکایی کشف شد.
قالی پازیریک یک قالی پشمی با رنگهای زندهاست. این فرش چهارگوش تقریباً مربع بوده و ابعاد آن ۱٫۹۸ در ۱٫۸۹ متر است. نقشهایی که در آن دیده میشود شامل تصویر سوارکاران، آهوهای در حال چرا کردن و جانوران افسانهای با سر عقاب و بدن شیر است و حاشیهای گلدار دارد. سرگی رودنکو پس از بررسی ساختار فرش و نگارههای آن متوجه شباهت زیاد نقشمایههای این فرش با نقش برجستههای تخت جمشید شد. (اوپی، ص ۲۶، ۲۸) و بیشتر پژوهشگران این قالی را از دستبافتهای پارتها و یا مادها میدانند. اما همچنان دربارهٔ تاریخچه حقیقی این فرش نظریههای متفاوتی ارائه شده است که بیتاثیر از جریانهای سیاسی بهویژه ایرانستیز نبوده است.
نتایج آزمایش رادیواکتیو قدمت گورهای دره پازیریک را تا سدههای پنجم و چهارم پیش از میلاد نشان دادهاست. دره پازیریک درهای کوچک در شمال کوهستان آلتایی (در جنوب سیبری مرکزی و در ۷۹ کیلومتری مرز مغولستان) است.
نشانههای زیادی وجود دارد که بافت و طرح این فرش را به قوم لر نسبت میدهد از جمله نوع گرههای فرش و همچنین یک ردیف ستارههای چهارپر نقش شده در قسمت مرکزی این فرش که روی اشیای مکشوف در لرستان نیز دیده میشود.
نقوش قالی پازیریک
قالی پازیریک
آهوان در حال چرا
